بررسی ها نشان داده اند سیگار کشیدن مادر در طول دوران باداری با چاقی نوزاد در ارتباط است. اما هنوز مکانیسم های این ارتباط و نیز میزان و دوره های سیگار کشیدن مادر به خوبی مشخص نشده است. در این بررسی ها ارتباط بین سیگار کشیدن مادر و پدر در دوران بارداری با علائم رشد زود هنگام و خطرات اضافه وزن و یا چاقی در کودکان در سن پیش از دبستان مورد بررسی و ارزیابی قرار گرفت

.

این بررسی بر روی 5342 مادر، پدر و فرزندانشان از دوران جنینی آنها تا سن چهار سالگی آنها انجام شد. ویژگیهای رشد کودکان مانند دور سر، قد، وزن و شاخص توده ی بدنی آنها و نیز اضافه وزن و چاقی آنها در سنین 1، 2، 3 و 4 سالگی کودکان مکرراً اندازه گیری شد

.

کودکان مادرانی که سیگار کشیدن خود را در دوران بارداری نیز ادامه داده بودند، در مقایسه با کودکان مادران غیر سیگاری تا سن چهار سالگی به طور مشخص دور سر کوچکتر و قد کوتاه تری داشتند، در حالیکه وزن آنها تنها تا سن سه ماهگی پایین تر از حد طبیعی بود. قد کوتاهتر و نرمال نسبت به وزن زیاد، منجر به افزایش شاخص توده بدنی

(BMI) و افزایش خطر چاقی در سن 4 سالگی کودک شده بود. در مادران غیر سیگاری، سیگار کشیدن پدر ارتباطی با ویژگیهای رشد کودک پس ازتولد و خطر چاقی در نوزاد نداشت؛ اما سیگارکشیدن مادر در طول دوران بارداری در کودکانی که وزن تولد نرمال و یا کمتر از حد طبیعی داشتند، با شاخص توده ی بدنی بالاتر کودک در سن چهار سالگی ارتباط داشت

.

یافته های این بررسی مشخص کرد قرار گرفتن مستقیم نوزاد در معرض دود سیگار از طریق رحم تا اواخر بارداری منجر به افزایش خطر چاقی و اضافه وزن در کودکان در سنین پیش از دبستان میشود

.

نکته عملی:با توجه به ارزیابی انجام شده به مادران باردار توصیه میشود از سیگار کشیدن پرهیز کنند و حدالمقدور در این دوران در معرض دود سیگار نیز قرار نگیرند. زیرا گرچه اثرات منفی آن هنوز به طور قطع ثابت نشده است ولی بررسی ها نشان دهنده تاثیرات منفی دود سیگار بر روی جنین و نوزاد بوده اند

 

 

 

ناکافی بودن شیر مادر بیشتر یک تصور و برداشت مادر و اطرافیان اوست و احتمال ناکافی بودن شیر مادر بسیار کم است. موارد واقعی ناکافی بودن شیرمادر خود شامل دو نوع اولیه و ثانویه است.

1)نوع اول: در نوع اولیه مادر از بدو امر شیر زیادی تولید نمی کند. این نوع از ناکافی بودن شیرمادر که فقط 2 تا 5 درصد کل موارد را به خود اختصاص می دهد، به دلایل مختلف ممکن است اتفاق افتد که در زیر به علل آن اشاره می شود:

 

مشکلات تشریحی پستان نظیر موارد بسیار نادر که غدد شیری پستان مادر در دوران بارداری بزرگ نمی شود و بعد از زایمان هم چندان احتقان پیدا نمی کند. جراحی های پستان که به قصد کوچک کردن یا بزرگ کردن اندازه پستان صورت می گیرد، رادیوتراپی پستان و موارد نادر دیگر.

2) نوع ثانویه: نوع ثانویه ناکافی بودن شیرمادر خیلی شایع است. در این نوع از عدم کفایت شیرمادر، در آغاز حجم شیرمادر زیاد است ولی در اثر مشکلات مربوط به مادر یا فرزند، حجم شیر به سرعت کاهش می یابد. در صورت تشخیص زودهنگام این مشکل، از طریق تحریک فوری و تخلیه مکرر پستان های مادر می توان از نوع ثانویه ناکافی بون شیر مادر پیشگیری یا آن را اصلاح کرد. علل نوع ثانویه کاهش شیرمادر را می توان به 2 دسته تقسیم کرد: یکی علل مربوط به مادر و دیگری علل مربوط به شیرخوار که به شایع ترین آنها اشاره می شود:

 

ـ علل مربوط به مادر: مهم ترین عاملی که پس از تولد موجب افزایش شیر در هر یک از پستان ها می شود، تخلیه های مکرر و موثر است. حال اگر شیر در پستان جمع شود ولی به هر دلیل تخلیه نشود، به علت تولید ماده شیمیایی بازدارنده در شیر باقیمانده در پستان و نیز فشار فیزیکی حاصل از تجمع شیر در پستان مادر میزان تولید شیرمادر کاهش می یابد. این مطلب به این معنی است که حتی اگر حجم شیر تولید شده زیاد، ولی روش تغذیه شیرخوار صحیح نباشد، این امر خود موجب کاهش سریع شیرمادر می شود. به عنوان نمونه اگر شیرخوار، پستان مادر را درست به دهان نگیرد و فقط نوک پستان را بمکد، منجر به درد نوک پستان می شود و نتیجه آن کاهش دفعات و حتی مدت مکیدن و کاهش ریفلاکس جاری شدن شیر خواهد بود.

 

ـ علل شایع مربوط به شیرخوار: نارس بودن و وزن کم زمان تولد، ممکن است سبب شوند تا نوزاد، پستان مادر را مشکل به دهان بگیرد و زود خسته شود. در نتیجه کمتر آن را می مکد و حجم شیرمادر به سرعت کاهش می یابد. در چنین مواردی باید با استفاده از شیردوش، پستان ها را تخلیه و نوزاد را با شیر دوشیده شده تغذیه کرد.